Czynniki wpływające na działalność

Ocena czynników i nietypowych zdarzeń mających znaczący wpływ na działalność oraz wyniki finansowe

Odpisy aktualizujące dokonane przez African Investment Group S.A. – spółkę zależną Grupy Azoty POLICE

W nawiązaniu do raportu bieżącego spółki Grupa Azoty POLICE nr 34/2016, od czerwca 2016 roku rozpoczęto złożony, wielowymiarowy, proces inwentaryzacji dokumentacji i analiz, zmierzający do przedstawienia rzetelnej wyceny wartości poszczególnych aktywów i zobowiązań związanych ze spółką zależną African Investment Group S.A. Przedmiotem analiz i wyjaśnień były przede wszystkim zagadnienia dotyczące złóż fosforytów, stanowiących istotną wartość w aktywach Grupy Kapitałowej, o czym Grupa Azoty POLICE informowała w raporcie bieżącym nr 27/2016 z dnia 30 maja 2016 roku. Dokonano szczegółowych analiz i badań posiadanej przez Grupę Azoty POLICE dokumentacji, jak i prób pozyskania w tym zakresie dodatkowych informacji, a także prac związanych ze sporządzaniem testu na utratę wartości aktywów, o czym Grupa Azoty POLICE informowała w raporcie bieżącym nr 64/2016 z dnia 22 grudnia 2016 roku.

W kolejnych kwartałach 2016 roku, w efekcie zakończenia poszczególnych etapów weryfikacji i analiz, Grupa Azoty POLICE dokonała korekt wyceny wartości poszczególnych aktywów.

W II i III kwartale 2016 roku podejmowane były decyzje dotyczące spółki African Investment Group S.A., o utworzeniu odpisów z tytułu należności przeterminowanych oraz o spisaniu w koszty zapasów fosforytów, ze względu na brak wartości handlowej, a także o spisaniu nakładów na poszukiwanie i ocenę złóż Lam Lam oraz niezamortyzowanej wartości złoża Lam Lam, w związku z definitywnym zakończeniem prac wydobywczych na tym obszarze w 2014 roku. W sierpniu 2016 roku otrzymano decyzję o nie przedłużeniu koncesji poszukiwawczej na złożu Kayar Offshore (obejmującej ilmenit, rutyl i cyrkon) - szacunek zasobów minerałów wykonany przez African Investment Group S.A. wykazał, że ponoszenie znacznych kosztów na ich poszukiwania jest zbyt ryzykowne. W konsekwencji dokonano spisania w koszty wartości niematerialnych z tytułu poniesionych nakładów na poszukiwanie i ocenę złóż Kayar.

Wobec braku perspektyw opłacalnej eksploatacji złoża piasków mineralnych na obszarze koncesji Sud Saint Louis (nieopłacalność projektu ze względu przede wszystkim na zbyt małe zasoby minerałów ciężkich, które zapewniłyby czas życia projektu nie dłuższy niż 5-8 lat), podjęto decyzję o spisaniu w koszty wartości niematerialnych z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych złóż Saint Louis.

W opinii Zarządu Grupy Azoty POLICE przeprowadzony kompleksowo proces weryfikacji i analiz dokumentów pozwolił na ustalenie, że popełniono istotny błąd w ostatecznym rozliczeniu nabycia akcji African Investment Group S.A., które zostało zaprezentowane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Grupy Kapitałowej za rok 2014 roku. W konsekwencji błędu w sprawozdaniu za 2014 rok błędem obciążone było także sprawozdanie za rok 2015. W efekcie w sprawozdaniu za rok 2016 wprowadzono korekty w trybie korekty błędu poprzednich okresów.

Podstawowym błędem w wycenach na potrzeby ostatecznego rozliczenia nabycia było pominięcie konieczności budowy instalacji wzbogacania fosforytów. Brak ujęcia tego parametru spowodował niedoszacowanie nakładów inwestycyjnych, kosztów operacyjnych oraz niedoszacowanie czasu koniecznego do doprowadzenia projektu do etapu, w którym możliwa będzie pierwsza produkcja fosforytów o parametrach handlowych. Powyższe zmiany wynikają z gorszych parametrów jakościowych fosforytów ze złóż w obszarze Kebemer, ponieważ pierwotnie założono, że fosforyt charakteryzował się będzie wysoką zawartością fosforu (w przeliczeniu na P₂O₅) i nie będzie wymagał klasycznego procesu wzbogacania z flotacją, a jedynie kruszenia i przesiewania, założono suszenie w warunkach naturalnych. Natomiast realizowana kampania wiertnicza w obszarze koncesji poszukiwawczej Kebemer w okresie od grudnia 2013 roku do czerwca 2014 roku wykazała, że parametry złoża są znacznie gorsze niż pierwotnie zakładano (w szczególności wzrost grubości nadkładu, spadek jakości fosforytu).

Ponadto weryfikacja dokumentów wykazała, że błędnie przyjęto również wielkość zasobów dla drugiego wycenianego złoża tj. Lam Lam. Łączne wydobycie fosforytów ze złoża Lam Lam, które zakończyło się w połowie 2014 roku, wg najlepszej wiedzy wyniosło 110,7 tys. ton fosforytów, a nie 314 tys. ton, jak przyjęto w ostatecznym rozliczeniu nabycia.

Powyższe założenia zostały skorygowane w ramach przeprowadzonej korekty rozliczenia nabycia. Korekta wymienionych wyżej błędnych założeń przyjętych do rozliczenia ostatecznego nabycia spowodowała zmianę wyceny koncesji poszukiwawczych zaprezentowanych jako wartości złóż mineralnych (na dzień 28 sierpnia 2013 roku).

Po dokonanej korekcie rozliczenia nabycia spółki African Investment Group S.A. w zakresie nabytych koncesji poszukiwawczych prezentowanych w rzeczowych aktywach trwałych jako złoża mineralne, wartość netto nabytych aktywów i przejętych zobowiązań wykazuje wartość ujemną.

Korekta wartości godziwej nabytych aktywów (złóż mineralnych) oraz związanych z nimi rezerw z tytułu podatku odroczonego spowodowała, że w miejsce zysku z okazyjnego nabycia powstała wartość firmy (goodwil). Powstała po korekcie rozliczenia wartość firmy w kwocie 93 141 tys. zł, została przypisana do ośrodka wypracowującego środki pieniężne, jakim uznano inwestycję w kopalnię fosforytów, nabywając pakiet większościowy akcji African Investment Group S.A.

Dla celów oceny powstałej wartości firmy, sporządzony został test na utratę wartości firmy, powstałej po korekcie rozliczenia nabycia, sporządzony na dzień 31 grudnia 2013 roku.

Oszacowana wartość bieżąca przyszłych przepływów pieniężnych sporządzona przy założeniach przyjętych na podstawie dostępnych w tamtym okresie danych wykazały wartość ujemną. W związku z tym całość ujawnionej wartości firmy została objęta odpisem.

Szczegółowy opis założeń do testu na utratę wartości firmy znajduje się w Skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za okres 12 miesięcy kończących się 31 grudnia 2016 roku Grupy Azoty.

Wpływ zdarzeń o charakterze jednorazowym dotyczących spółki zależnej African Investment Group S.A. na wynik netto w 2016 roku*

* dane zaprezentowane po przeliczeniu na PLN wg kursu średniego XOF w 2016 roku

Wpływ zdarzeń o charakterze jednorazowym dotyczących spółki zależnej African Investment Group S.A. na wynik netto w 2015 roku*

* dane zaprezentowane po przeliczeniu na PLN wg kursu średniego XOF w 2015 roku

Wpływ zdarzeń o charakterze jednorazowym dotyczących spółki zależnej African Investment Group S.A. na wynik lat ubiegłych na 01.01.2015 roku*

* dane zaprezentowane po przeliczeniu wg historycznego kursu XOF

W skonsolidowanym sprawozdaniu za rok 2016, w wyniku finansowym brutto uwzględniono następujące korekty:

• odpisy aktualizujące wartość należności przeterminowanych African Investment Group S.A. o ponad rok, na 100% tych należności w kwocie 20 031 tys. zł,
• spisanie w koszty wartości zapasów fosforytów prezentowanych przez African Investment Group S.A. jako produkcja w toku, nie wykazująca rotacji ponad 2 lata, ze względu na brak wartości handlowej produktu, w kwocie 10 838 tys. zł,
• utworzenie rezerwy na przyszłe zobowiązania dotyczące doradztwa technicznego związanego z dostawami fosforytów z Senegalu na kwotę 9 411 tys. zł, alokowane w pozostałe koszty operacyjne,
• spisanie w koszty wartości niematerialnych z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych złóż Kayar w kwocie 900 tys. zł - w związku z nieprzedłużeniem koncesji poszukiwawczej African Investment Group S.A., dla rozpoznania zasobów ilmenitu, rutylu i cyrkonu na złożu Kayar Offshore – szacunek wykonany przez AFRIG S.A. wykazał, że ponoszenie znacznych kosztów na poszukiwania jest zbyt ryzykowne,
• spisanie w koszty wartości niematerialnych z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych złóż St. Louis przez African Investment Group S.A. w kwocie 4 241 tys. zł.

W skonsolidowanym sprawozdaniu za rok 2015, w wyniku finansowym brutto uwzględniono następujące korekty:

• spisanie w koszty wartości niematerialnych z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych złoża fosforytów Lam-Lam, w związku z zakończeniem jego eksploatacji, w kwocie 10 222 tys. zł.

Odpis aktualizujący w spółce zależnej Grupy Azoty PUŁAWY – Zakłady Azotowe Chorzów S.A.

W dniu 13 lutego 2017 roku Zarząd spółki Zakłady Azotowe Chorzów S.A. (spółka zależna spółki Grupa Azoty PUŁAWY) podjął uchwałę o dokonaniu odpisu aktualizującego w wysokości 10,0 mln zł, zmniejszającego wartość majątku instalacji przerobu tłuszczów. Na podstawie regulacji MSR 36 Zarząd spółki zidentyfikował przesłanki wskazujące na możliwość wystąpienia spadku wartości odzyskiwalnej poniżej wartości bilansowej przedmiotowych aktywów. Spółka nadal nie wykorzystuje pełnych mocy produkcyjnych instalacji przerobu tłuszczów. Mimo uzyskanego wzrostu średniej ważonej ceny sprzedaży głównych produktów oleochemicznych w ostatnim czasie, ceny podstawowego surowca –płynnego tłuszczu zwierzęcego nadal utrzymują się na wysokim poziomie, co znacząco ogranicza możliwości generowania dodatnich przepływów pieniężnych na sprzedaży stearyny i innych wyrobów oleochemicznych.

W wyniku analizy powyższych przesłanek Zarząd spółki Zakłady Azotowe Chorzów S.A. przeprowadził test na utratę wartości rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych, który wykazał zasadność dokonania kolejnego odpisu aktualizującego wartość instalacji przerobu tłuszczów. Pierwszy odpis w wysokości 18,4 mln zł został uwzględniony w sprawozdaniu finansowym za 2015 rok. Bieżący odpis na kwotę 10,0 mln zł został uwzględniony w sprawozdaniu finansowym spółki Zakłady Azotowe Chorzów S.A. za 2016 rok.

Wpływ wyżej opisanego zdarzenia na skonsolidowane wyniki Grupy Azoty PUŁAWY, a tym samym na skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Azoty wynik na skonsolidowanej działalności operacyjnej (EBIT) Grupy Azoty za 2016 rok wynosi - 10,7 mln zł; w tym - 0,7 mln zł z tytułu wyceny majątku spółki dokonanej na moment przejęcia spółki Zakłady Azotowe Chorzów S.A. przez spółkę Grupa Azoty PUŁAWY.

Zmienność kursów walut

Wśród czynników i zdarzeń mających wpływ na osiągnięte wyniki finansowe Grupy Azoty w 2016 roku należy wskazać w pierwszych miesiącach roku obniżenie ratingu długu Polski przez S&P oraz informacje o spowolnieniu gospodarki chińskiej. W kolejnych miesiącach negatywny wynik referendum w sprawie Brexit-u w czerwcu oraz nieoczekiwany wybór Donalda Trumpa na prezydenta USA i wzrost zmienności walut z rynków „emerging markets”. Wszystkie te czynniki przełożyły się na trzy fale osłabienia PLN do EUR i USD, pomiędzy którymi następowało krótkoterminowe umacnianie się złotówki w oparciu o dobre fundamenty polskiej gospodarki.

Łącznie w skali 2016 roku PLN osłabił o około 3,8% do EUR oraz o około 7,1% do USD, w odniesieniu do poziomów notowanych na 31 grudnia 2015 roku. Jednocześnie kurs średni PLN do EUR był w 2016 roku o około 4,3% niższy w stosunku do średniej z 2015 roku, a kurs średni kurs PLN do USD był słabszy o około 4,5%.

Informacje o utrzymaniu ratingu długu Polski przez agencję ratingowe w styczniu 2017 roku oraz prognozy stabilnego tempa wzrostu krajowego PKB wskazują na potencjał umocnienia się PLN do EUR w perspektywie 2017 roku.

Natomiast ryzyka zewnętrzne związane z trudną sytuacją włoskich banków, niepewnością co do Brexit-u oraz faktyczną polityką USA w stosunkach z Europą, zwiększać będą ryzyko dalszego osłabienia się złotówki do USD, w ślad za potencjalnym osłabieniem się EUR do USD. Można więc oczekiwać, iż w 2017 roku kurs PLN do EUR będzie utrzymywał się w średnioterminowym przedziale równowagi 4,20-4,40, z tendencją do ograniczonej aprecjacji w sytuacji utrzymania dobrych wyników polskiej gospodarki oraz niewystąpienia dalszej eskalacji wyżej wskazanych zagrożeń zewnętrznych. Natomiast kurs PLN do USD może się ponownie osłabiać, podążając za zmiennością kursu EUR do USD.

Dotychczasowe oraz oczekiwane zmiany kursów walut nie powinny zagrażać osiągnięciu planowanych w 2017 roku wyników w odniesieniu do ekspozycji walutowej Grupy Azoty, zważywszy że ewentualne umocnienia się PLN do EUR może być równoważnie oczekiwanym osłabianiem się do USD. Ponadto potencjał umocnienia się waluty krajowej ograniczają ryzyka polityczne w Europie i USA.

Grupa Azoty ogranicza istniejące ryzyko wynikające z ekspozycji walutowej netto poprzez stosowanie wybranych instrumentów i działań związanych z zabezpieczeniem przed ryzykiem kursowym w oparciu o bieżącą i planowaną ekspozycję walutową. Grupa wykorzystywała do zabezpieczenia ekspozycji walutowej w okresie sprawozdawczym w pierwszej kolejności hedging naturalny, transakcje faktoringu i dyskonta wierzytelności walutowych oraz transakcje terminowe forward zawierane krocząco do maksymalnego poziomu 80% pozostałej ekspozycji walutowej w horyzoncie do 6 miesięcy oraz do maksymalnego poziomu 50% pozostałej ekspozycji walutowej w horyzoncie powyżej 6 do 12 miesięcy.

Zgodnie z „Polityką Zarządzania Ryzykiem Finansowym (Walutowym i Stopy Procentowej)”, Grupa Azoty może zawierać transakcje zabezpieczające w horyzoncie do 24 miesięcy (jeżeli skutkuje to ograniczeniem niekorzystnego wpływu zmian kursów walutowych na przepływy pieniężne oraz możliwe będzie zabezpieczenie kursu wymiany EUR lub USD na PLN powyżej planowanego kursu budżetowego) oraz w horyzoncie do 3 miesięcy (jeżeli możliwe będzie zabezpieczenie kursu po jakim zrealizowano sprzedaż w walucie).

Zawarcie walutowych transakcji zabezpieczających w horyzoncie czasowym powyżej 24 miesięcy lub wykraczających poza zasady określone w Polityce Zarządzania Ryzykiem Finansowym wymaga akceptacji Zarządu na podstawie rekomendacji Komitetu Finansowego.

Grupa Azoty zawierała w 2016 roku zabezpieczenia w formie transakcji forwardowych wymiany EUR i w USD, adekwatnie do poziomu planowanej ekspozycji w obu tych walutach. Wynik na zrealizowanych transakcjach zabezpieczających Grupy wyniósł za 2016 rok (4 264) tys. zł, przy jednoczesnym ujemnym wyniku (6 476) tys. zł z tytułu aktualizacji wyceny zabezpieczających instrumentów finansowych.

Łącznie za 2016 rok wynik Grupy na realizacji i wycenie zabezpieczeń walutowych był ujemny i wyniósł (10 741) tys. zł.

Na pozostałej części niezabezpieczonej ekspozycji walutowej Grupa Azoty odnotowała w tym okresie dodatni wynik z tytułu zrealizowanych różnic kursowych oraz wyceny rozrachunków walutowych w łącznej kwocie 10 717 tys. zł.

Łącznie za 2016 rok wynik Grupy z tytułu różnic kursowych i walutowych transakcji pochodnych (z uwzględnieniem aktualizacji wycen na dzień bilansowy) wyniósł: (23) tys. zł.

Korzystne dla Grupy Azoty osłabienie średnich kursów złotówki w stosunku do kursów EUR i USD z 2016 roku następowało przy dużej zmienności trendów w trakcie roku, co ograniczało ich pozytywny wpływ na wyniki osiągane przez Grupę w tym okresie. Natomiast ujemny wynik na wycenie i realizacji walutowych transakcji terminowych był równoważony dodanym wynikiem z transakcji bieżących i wyceny rozrachunków walutowych.

Jednostka Dominująca zawierała w 2016 roku zabezpieczenia w formie transakcji forwardowych wymiany EUR, adekwatnie do poziomu planowanej ekspozycji w obu tych walutach.

Wynik na zrealizowanych transakcjach zabezpieczających Jednostki Dominującej wyniósł za 2016 rok (2 733) tys. zł, przy jednoczesnym ujemnym wyniku (609) tys. zł z tytułu aktualizacji wyceny zabezpieczających instrumentów finansowych.

Na pozostałej części niezabezpieczonej ekspozycji walutowej Jednostka Dominująca odnotowała w tym okresie dodatni wynik z tytułu zrealizowanych różnic kursowych w kwocie 1 050 tys. zł oraz ujemne saldo wyceny rozrachunków walutowych w kwocie (495) tys. zł.

Łącznie za 2016 rok wynik Jednostki Dominującej z tytułu różnic kursowych i walutowych transakcji pochodnych (z uwzględnieniem aktualizacji wycen na dzień bilansowy) wyniósł (2 787) tys. zł (przy czym na zrealizowanych różnicach kursowych i walutowych transakcjach zabezpieczających (1 683) tys. zł, a na wycenie pozycji i zabezpieczeń niezrealizowanych (1 104) tys. zł.

Grupa Azoty od 28 września 2015 roku stosuje rachunkowość zabezpieczeń przepływów środków pieniężnych. Pozycją zabezpieczaną są przyszłe wysoce prawdopodobne wpływy ze sprzedaży w EUR, które w okresie od grudnia 2018 do czerwca 2025 roku zostaną ujęte w rachunku zysków i strat. Zabezpieczanym ryzykiem jest ryzyko walutowe. Pozycją zabezpieczającą jest kredyt walutowy w EUR o wartości wynoszącej na dzień 31 grudnia 2016 roku 100 mln EUR, którego spłata nastąpi od grudnia 2018 do czerwca 2025 roku w 14 równych półrocznych ratach o wartości 7 143 tys. EUR każda. Wartość godziwa kredytu na dzień 31 grudnia 2016 roku wynosi 444 874 tys. zł. W kapitale z wyceny transakcji zabezpieczających ujęto na 31 grudnia 2016 roku kwotę (7 165) tys. zł stanowiącą w całości efektywne zabezpieczenie. W 2016 roku Grupa Azoty nie przekwalifikowywała z innych całkowitych dochodów do rachunku zysków i strat żadnych kwot związanych z rachunkowością zabezpieczeń.

Ceny uprawnień do emisji CO₂

W pierwszej połowie 2016 roku wystąpił znaczny spadek cen praw do emisji CO₂, natomiast w ostatnim kwartale 2016 roku obserwowano ponowny wzrost cen tych praw.

Grupa Azoty zawarła część transakcji na uprawnienia EUA w okresie spadku ich cen, co pozytywnie wpłynęło na łączne wyceny posiadanych kontraktów terminowych praw do emisji CO₂ na koniec okresu.

Grupa odnotowała za 2016 roku dodatni wynik z tytułu wyceny kontraktów terminowych na zakup uprawnień do emisji CO₂ w kwocie 3 502 tys. zł.

Jednostka Dominująca zawarła część transakcji na uprawnienia EUA w okresie spadku ich cen, odnotowując za 2016 roku ujemny wynik z tytułu wyceny kontraktów terminowych na zakup uprawnień do emisji CO₂ w kwocie (152) tys. zł.