Instrumenty finansowe

W ramach Polityki zarządzania ryzykiem finansowym Grupa Azoty identyfikuje następujące ryzyka oraz przyjęła następujące cele i metody zarządzania tym ryzykiem:

Zarządzanie ryzykiem walutowym:

W Grupie Azoty obowiązywała w 2016 roku Polityka Zarządzania Ryzykiem Finansowym (Walutowym i Stopy Procentowej), która jest jednym z narzędzi scentralizowanego Modelu Finansowania Grupy i obowiązuje w spółkach Grupy, w których to ryzyko na poziomie istotnym występuje.

• Identyfikacja ryzyka walutowego:

Grupa Azoty narażona jest na ryzyko walutowe, z uwagi na ekspozycję walutową netto w EUR i w USD, wynikającą z salda obrotów walutowych z działalności handlowej i zakupów oraz z należności i zobowiązań handlowych, finansowych i inwestycyjnych.

Grupa Azoty narażona jest ponadto na ryzyko wynikające z okresowo występującej podwyższonej zmienności kursów walutowych, w tym wpływu zmian kursu EUR do USD, na kształtowanie się kursu PLN do tych walut.

• Cel zarządzania ryzykiem walutowym:

Ograniczenie zmienności ujętych w planie przepływów walutowych Grupy w EUR i USD oraz ich zabezpieczenie przed niekorzystnymi zmianami kursów poprzez instrumenty służące ograniczeniu ekspozycji walutowej oraz jej wpływu na wynik finansowy Grupy.

Zgodnie z przyjętą Polityką celem zarządzania ryzykiem walutowym w Grupie Azoty jest ograniczenie do poziomu akceptowalnego przez Grupę niekorzystnego wpływu zmian kursów walutowych na przepływy pieniężne Grupy, który jest określany w oparciu o metodologię VaR.

• Określenie poziomu zabezpieczeń walutowych:

Jako optymalny poziom walutowych transakcji zabezpieczających przyjmuje się obejmowanie zabezpieczeniem maksymalnie do 80% planowanej ekspozycji walutowej netto, na okres do 6 miesięcy od daty zawierania transakcji, maksymalnie do 50% planowanej ekspozycji walutowej na okres powyżej 6 do 12 miesięcy od daty zawierania transakcji i maksymalnie do 30% planowanej ekspozycji walutowej na okres powyżej 12 do 24 miesięcy.

Przekroczenie wyżej określonych poziomów walutowych zabezpieczeń wymaga zgody Zarządu na podstawie rekomendacji Komitetu Ryzyka.

• Zasady zawierania walutowych transakcji zabezpieczających:

Walutowe transakcje zabezpieczające są zawierane w sposób ograniczający planowaną ekspozycję walutową Grupy i stanowią instrument zabezpieczający przepływy pieniężne zgodnie z zasadami rachunkowości zabezpieczeń. Nominał waluty zaangażowanej w transakcje nie może być wyższy od pozycji zabezpieczanej w tej walucie.

W celu zabezpieczenia nadwyżki walutowej w EUR i USD, Grupa Azoty w pierwszej kolejności stosuje hedging naturalny, polegający na zwiększaniu wartości przyszłych zobowiązań w EUR i USD, poprzez zawieranie w tych walutach umów zaopatrzeniowych, inwestycyjnych i finansowych.

Pozostała ekspozycję walutową ograniczana jest przez zawieranie transakcji stanowiących następujący zamknięty katalog obejmujący:

• walutowe transakcje typu forward,
• swap walutowy, będący transakcją okresowej zamiany walutami z bankiem - służący bieżącej optymalizacji krótkoterminowego niedopasowania struktury walutowej,
• możliwe jest ponadto zawieranie symetrycznych walutowych struktur opcyjnych, typu „korytarz walutowy”, lub innych symetrycznych złożeń zakupu opcji typu put oraz sprzedaży opcji walutowej call.

Rozliczenie zabezpieczających transakcji walutowych następuje, co do zasady, przez fizyczną dostawę waluty w dacie zapadalności.

Grupa Azoty może zawierać transakcje zabezpieczające w horyzoncie do 24 miesięcy, jeżeli skutkuje to ograniczeniem niekorzystnego wpływu zmian kursów walutowych na przepływy pieniężne oraz możliwe będzie zabezpieczenie kursu wymiany EUR lub USD na PLN powyżej planowanego kursu budżetowego, a w horyzoncie do 3 miesięcy, jeżeli możliwe będzie zabezpieczenie kursu po jakim zrealizowano sprzedaż w walucie, jednak poniżej kursu budżetowego.

Grupa Azoty zawiera walutowe transakcje zabezpieczające wyłącznie z bankami, z którymi zawarła wcześniej umowę ramową, kompleksowo regulującą zasady zawierania i rozliczania tego typu transakcji.

Zawarcie walutowych transakcji zabezpieczających w horyzoncie czasowym powyżej 24 miesięcy lub wykraczających poza zasady określone w Polityce Zarządzania Ryzykiem Finansowym wymaga akceptacji Zarządu na podstawie rekomendacji Komitetu Finansowego.

Zarządzanie ryzykiem stóp procentowych

Grupa Azoty jest narażona na ryzyko stóp procentowych wynikające ze zobowiązań finansowych (głównie kredytów i pożyczek) w PLN i EUR, które oparte są o rynkowe zmienne stopy procentowe oraz aktywów finansowych (głównie lokat) bankowych w PLN, które oparte są o rynkowe zmienne i stałe stopy procentowe.

Celem zarządzania ryzykiem stóp procentowych jest optymalizacja poziomu stóp procentowych pod kątem:

• minimalizacji kosztów oprocentowania kapitału obcego,
• zapewnienia najwyższej dostępnej dochodowości aktywów finansowych, przy zachowaniu bezpieczeństwa ich alokacji.

Realizacja powyższego celu uwzględnia uzyskanie optymalnej struktury i kosztu finansowania inwestycji z wykorzystaniem kapitału pozyskanego z emisji i kredytowych źródeł finansowania oraz zapewnienie optymalnego poziomu kapitału obrotowego.

Grupa Azoty stosuje w pierwszej kolejności hedging naturalny oparty o wykorzystanie wspólnej bazy oprocentowania dla kredytów oraz aktywów finansowych utrzymywanych w PLN, a ponadto wykorzystanie kredytów długoterminowych dostępnych wg stałej stopy oprocentowania w EUR.

Zabezpieczenie pozostałej ekspozycji na ryzyko stóp procentowych może następować przez zawarcie poniżej wskazanych transakcji stanowiących zamknięty katalog:

• transakcje terminowe na stopę procentową FRA,
• transakcje zamiany stóp procentowych IRS,
• walutowe transakcje zamiany stóp procentowych CIRS.

Zawarcie transakcji zabezpieczającej przed ryzykiem stóp procentowych może nastąpić w przypadku zapewnienia ograniczenia planowanych kosztów finansowych instrumentu bazowego i wymaga akceptacji Komitetu Ryzyka.

Zawarcie transakcji zabezpieczających przed ryzykiem stóp procentowych w horyzoncie czasowym powyżej 12 miesięcy lub wykraczających poza zasady określone w Polityce zarządzania ryzykiem finansowym wymagać będzie akceptacji Zarządu.

Polityka zarządzania ryzykiem cenowym

Uwzględniając fakt, iż adekwatne instrumenty finansowe zabezpieczenia ryzyka cenowego głównych surowców i produktów Grupy Azoty nie występują, lub nie stwierdzono istotnej korelacji między kształtowaniem cen tego rodzaju instrumentów zabezpieczających oraz cen kontraktowych surowców i produktów, Grupa nie planuje ich wykorzystania do zabezpieczenia zmienności cen.

Celem Grupy jest ograniczenie ryzyka zmienności cen poprzez hedging naturalny polegający na powiązaniu możliwie największej części obrotów zakupowych i sprzedażowych (przede wszystkim ciągu produkcyjnego: fenol, benzen, kaprolaktam, poliamid) w zawieranych kontraktach ramowych ze zmianami cen notowań ICIS dla bazowego surowca.

Polityka zarządzania ryzykiem kredytowym

W Grupie Azoty obowiązują procedury zarządzania ryzykiem kredytowym, przyjęte we wszystkich kluczowych spółkach Grupy, w których to ryzyko występuje.

• Zidentyfikowane ryzyka kredytowe:
  Ryzyko kredytowe Grupy wynika z:
  - alokacji środków pieniężnych lub innych aktywów pieniężnych w bankach,
  - udzielania kontrahentom kredytów kupieckich w związku ze sprzedażą produktów i usług.
• Cel zarządzania ryzykiem kredytowym:

Minimalizacja ryzyka utraty aktywów finansowych, takich jak pożyczki, należności, środki pieniężne i inne aktywa pieniężne.

• Określenie limitów alokacji środków pieniężnych oraz limitów kredytów kupieckich:

1. łączny limit alokacji środków pieniężnych lub innych aktywów finansowych nie powinien przekraczać w żadnej spółce z Grupy Azoty:
   - 100 mln zł - w banku o znaczeniu strategicznym dla Grupy, o niskim poziomie ryzyka kredytowego oraz wysokiej wiarygodności finansowej,
   - 50 mln zł - w banku o znaczeniu operacyjnym dla Grupy, o niskim poziomie ryzyka kredytowego oraz wysokiej wiarygodności finansowej,
   - 10 mln zł - w pozostałych instytucjach finansowych o maksymalnie średnim poziomie ryzyka kredytowego oraz minimalnie dobrej wiarygodności finansowej,
2. łączny limit kredytu kupieckiego udzielonego kontrahentom przez żadną spółkę z Grupy Azoty nie powinien przekraczać:
   - ubezpieczonego limit kredytu kupieckiego,
   - rynkowej wartości zabezpieczenia ustanowionego przez klienta,
   - limitu kredytu kupieckiego przyznanego przez spółkę z Grupy na podstawie oceny standingu finansowego kontrahenta.

• Zasady zarządzania ryzykiem kredytowym w zakresie:

1. zawierania transakcji alokacji środków pieniężnych i innych aktywów pieniężnych:
   - spółka z Grupy Azoty dokonuje alokacji środków pieniężnych na podstawie wyboru najwyższych kwotowań stawek lokat uzyskanych z co najmniej 3 banków, z uwzględnieniem limitów alokacji, za wyjątkiem lokat typu overnight, które mogą być zawarte z bankiem w którym występuje nadwyżka finansowa,
   - przekroczenie limitu alokacji i/lub zawarcie lokaty w horyzoncie czasowym ponad 1 roku wymaga zgody Członka Zarządu odpowiedzialnego za obszar finansów lub Prezesa Zarządu Grupy Azoty,
2. udzielania kredytów kupieckich:
   - spółka z Grupy Azoty określa limit kredytu kupieckiego na podstawie wniosku służb odpowiedzialnych za zawarcie transakcji sprzedaży,
   - limit kredytu kupieckiego nie wymaga odrębnej akceptacji w przypadku jego pokrycia ubezpieczeniem lub ustanowienia zabezpieczania przez bank lub inną instytucję o wysokiej wiarygodności finansowej,
   - w pozostałych przypadkach decyzja o limicie kredytu kupieckiego wymaga zgody Departamentu Korporacyjnego Finansów do kwoty 350 tys. zł, Komitetu Ryzyka Kredytowego do 2,5 mln zł oraz powyżej 2,5 mln zł Członka Zarządu odpowiedzialnego za obszar finansów lub Prezesa Zarządu Grupy Azoty.

W przypadku stwierdzenia zagrożenia niewypłacalnością lub niewypłacalności, skutkujących utworzeniem odpisu aktualizacyjnego, spółka z Grupy Azoty niezwłocznie winna podjąć działania polubowne, windykacyjne lub egzekucyjne zmierzające do odzyskania zagrożonego aktywu finansowego lub jego zabezpieczenia.

Polisy ubezpieczenia należności Grupy Azoty

W ramach zarządzania ryzykiem kredytów kupieckich, Grupa Azoty w obszarze ubezpieczeń należności współpracuje z wiodącymi ubezpieczycielami na tym rynku, wykorzystując pozytywne efekty wynikające z dywersyfikacji i konkurencji, polegające na dostępie do wyspecjalizowanej wiedzy o standingu ubezpieczonych kontrahentów oraz możliwość dostosowania poziomu udzielanych kredytów kupieckich do wysokości limitów przyznawanych przez poszczególnych ubezpieczycieli, dla wspólnych klientów spółek z Grupy Azoty.

Uwzględniając powyższe, Jednostka Dominująca (przy współubezpieczeniu Grupy Azoty SIARKOPOL i Zakładów Azotowych Chorzów S.A.) oraz Grupa Azoty KĘDZIERZYN posiadają jednolite globalne polisy ubezpieczenia należności z KUKE obowiązujące do lipca 2017 roku. Z kolei Grupa Azoty PUŁAWY posiadała spójną co do warunków polisę ubezpieczenia należności z EULER HERMES obowiązującą do stycznia 2017 roku, a następnie po dniu bilansowym zawarła z tym ubezpieczycielem nową polisę do stycznia 2018 roku. Również Grupa Azoty POLICE posiada globalną polisę zawartą ze spółką ATRADIUS, opartą o ujednolicone warunki, która obowiązuje do listopada 2017 roku.